samsung telefon fiyatları ve ortadogu tarihi bilgi

en güzel yazıları samsung telefon fiyatları diyorki Osmanlı teşkilâtının yapısal özelliklerini anlamak için önce toprak sistemini incelemek gerekir. Osmanlı sistemi toprak rejimine dayanır. Bu rejim ise ülkenin maddî şartlan, özellikle teknolojik düzeyine dayanan nedenlerin bir biçimlenişidir Tarımsal teknolojinin doğurduğu üretim ve denetim faaliyetleri (işlevsel uzmanlaşma); ülkenin yerleşim düzenini, İdarî yapısını, kentlerin yapısını ve aktivitelerini, ulaşımı, ticareti eÜdJe-mekte ve biçimlendirmektedir. Bu nedenle merkezî idare, taşra idaresi gibi kurumların yanı başında kentsel yapı da ele alınacaktır

Konular anlatılırken yeri geldikçe 0«nanlı İmparatorlu ğu'nun içinde yer aldığı çağdaş dünyaya, Avrupa ve Aaya'nm diğer geleneksel sistemlerine de değinilecek ve karşıiaştifinalar yapılacaktır. Zaten tarih ilmi önce, sosyal sistemlerin yapmt, bu yapının geçirdiği değişim ve bu değişime etki eden İç ^ etmenlerin incelenmesi olarak anlaşılmalıdır. Son olarak Türk].. ye modernleşme tarihini yani Tanzimat Devri 'rü ele alaogat.
Ortaçağların Başında Bölgemizde Bulunan Büyük İmparatorluklar
Ortadoğu ve Akdeniz bölgesi ilk tarım faaliyetlerinin görüldüğü, bu nedenle de kentleşme ve örgütlü toplumun, kısacası devletin ortaya çıktığı bir dünyadır. İlkçağlarda nehirlerin çevresinde görülen kentleşme ve örgütleşme kurak topraklarda meydana gelemezdi. Bu yüzden nehir uygarlıklarının ve bereketli bölgelerin yarattığı devletler, tarih boyu pek geniş alanlara kolayca hükmedebilmiş ve bu medeniyetin beşiği olan Akde-nİ2-Ortadoğu dünyası büyük imparatorlukların doğuşuna ve devamına sahne olmuştur. Bu bölgeler çağlar boyu geleneksel tanm düzenini bırakıp, tarımsal teknolojik devrimi yapamamışlardır. İlk ve ortaçağların Akdeniz ve Ortadoğu imparatorlukları kuraklık ve kıtlığı önleyecek sulama tesisleri, ticaretin devamı için, ulaşım ve konaklama ihtiyaanı da örgütlemek zorundaydılar. Kurak ve nüfus yoğunluğu az toprakların alabildiğine uzandığı bu dünya parçasında Ortaçağ'ın Batı Avrupası'ndaki gibi küçük devletçiklerin yaşama şansı yoktu. Ancak büyük bölgeleri kontrol eden bir siyasî heyetin iktidar şansı vardı. Bunun için ortaçağ doğu devleti büyük imparatorluktur. Bununla beraber ulaşım ve haberleşme teknolojisinin ilkelliği, kontrol araçlarının yetersizliği (posta, bürokratik örgüt, para sistemi vs. gibi) doğu monarşileri için bolca kullanılan bir tarifin, yani merkeziyetçi devlet tipinin aslında teknik yönden var olamamasına neden olmuştur Köylü ve zenaatçı gruplar daima yerel kontrol gruplarının yönelimine bağlanmıştır Bir başka deyişle, klâ.sık feodalite ilk olarak Ortadoğu toplumla-rında ortaya çıkmış ve geç zamanlara kadar devam etmiştir. Ne var ki mahalli güçler müstakil devlet kuracak bir hukukî iktisa-
24 - BUYUK İMPARATORLUKLAR
dî altyapı ve örgütün teşekkülüne manr. devlet gucu hakim olmuştur. Ortaçağları’- ba^.pda Oradvç. ve Doğu Akdeniz bölgesinde iki büyük monarşi -.ardır Btzin. ve Sasanî İran'ı... Bu iki siyasal sistemin hayatı, idari -.ç :op.„rv sal yapısının izlediği seyir uzun bir tan^» içerisinde sorul":; yası birlikleri de geniş ölçüde etkilemiştir Bu iki impara*»!; ğun örgütlenmesinde göreoegirrüz gibi, maH, idari kontrol revi ve hatta bayındırlık ve ulaşbıma gsbı hizmetler kıtaiarç}. pında örgütlenen bir merkez tarafından deği*. daha küçük birimler tarafından yerine getirilmektedir
A. Sasanîler Devrinde İran
Eskiçağlarda devlet sistemi ve yönetim denince aidi Ahamanişler İran’ı gelir. Büyük İskender'in M.Ö. 4. yüzsıldi seferleri ile tarihe karışan bu imparatorluğun, Ortado^ « Akdeniz Bölgesi'ndeki yönetim, hukuk ve kültürel yapı b» rindeki etkileri henüz tam aydmlablamamakla beraber la devlet ve toplum sisteminin eskiçağ monarşilerinin klaskr modeli olduğa bugün suyüzüne gkan gerçekJerdendü-. Ka devri boyunca Arşakî hanedanmın yönettiği Part Devleti, aâ dî 3. yüzyılda yerini Sasanîler’e bıraktı. Bu devletin Ortadş ve Akdeniz uygarlığında devlet yönetimi ve kültürü bakn» dan önemli bir yeri vardır.
SasanI Devleti'nin tarihi (224-640) Doğuda Kuşhan \e E/hl devletleri ve Batıda önce Roma, sonra Bizans'la mücadeket meJde geçmiştir. İmparator Justinianus ve Şehv^ Nuşirevan-ı Adil (1. Hüsrev) devrinde bu mücadele şkkld-imunig, fakst neticesiz kalmıştır. İran Bizans a doğru tkaıd ysolanm kapt^tiğtndan Bizans Habeş krallığının y ardm»d> denizi ticaretini geliştirmişi, IranlUar'ın kcydt dolayı ipekçiliğe kendi topraklannda bf
aâeaaĞaan re tiUerin başanvla laütia^
İLBER ORTAYLI — 25
toru Herachus, II. Husrev'i yenilgiye uğrattı ve aşağı Fırat kıyısınviakı ktesiphon a (Medain) girdi, kenti yağmaladı. Ağır han^ şartlan İran kadar asırlardır savaşan Bizans'ı da yıpratmıştı Heraclius’un Pyrr/ıw> zaferi bir müddet sonra ortaya çıkan İslâm fetihlerini kolaylaştırdı. 635' de Halife Hz. Ömer'in orduları Kadısiye'de Şah Yezdiccrd'in ordularını yenerek Sasanî İmparatorluğu'nu tarihe gömdüler. Bu olayla İslâmlaşan, İran ın eski kültür kaynaklan ve kültürel bağımsızlığı ortadan kalkmadı ise de epey sarsıldı. Ancak İran kültür ve devlet örgütü de gelişen İslâm İmparatorluğuna model oldu. Onun içindir ki Sasaniler devrindeki İran yönetim örgütünü anlamak gerekiyor. Bu konu bilinmeden geleneksel Ortadoğu imparator-luklannın niteliği kolay kavranamaz. Esasen Ahamanişler devrinden beri İran devlet hayatının Korna yı ve Bizans'ı da önemli ölçüde etkilediği günden güne anlaşılıyor.
Sasanî imparatorluğunun toprak rejimi ^ısıl olarak 6. yüzyılda biçimlenmiştir. 531'dc Kavad'ın yerine tahta geçen I. Husrev. Hosrev-i Nuşirevan; Nuşirevan-ı Adil, Dadgar gibi unvanlarla anılır ki Sasanî tarihinin bu ünlü siması gerek uygulamalan ve gerekse hakkında anlatılanlarla doğu devletinin btr model hükumdan haline gelmiştir. Bizde Kınalızade'ye atfedilen Dare-i Adalet Sasanî devri siyaset teorisinin bir tekra-ndır '
Toprakların ve uzennde yaşayan nuhısun envanteri bu dönemde yapıldı. Boylece vergi matrahı ile mukelletınin tespiti demek olan bu işlenv sonraları Makedonya donemi Bizans'ma, Islânrı imparatorluğu na ve hatta Selçuklu ve OsmanlIlara bir örnek olfMş olmalıdır. Bu envanter yapılmadan evvel köylü elde ettiği iırunu vergi memurlan g^lip tespiti yapana kadar bekletmek zorundaydı Nuşırevanın yeni uygulaması ile araztmn urunu ortalama bir tahmin ve her ürün için saptanan bir vergi maktan olarak kaydedildi Boylete bu kımudaki yol-tuzKftklar kıamen önlerunif c^du Devlet gelirlerinde bir belırli-
Aan 1 amhlun'un bu kumıdakı makalesine bk/ “luslıcv m Mmâmrd hnmıaıı Tbeory at kifi||i*hp" Stmka himmtn, 17/lVb2. t % vti
tt ıııgtı* SıtAmn halefi II Hiurev devrinde imiladi W7^ mttk şüir. altı mj/fjo gumyj drahmiye (dirhem) pknıi}fır'
SsMrler'db arazî vrrgisı haraç adını alıyor. Bu de,» ArmâtTikr feimif ohnahdır Alınacak haraç urunun cm *» «nuu~jr «vrücaılığme göre, *aptanan ortalama hâulat nukurv ü» 1 İr lüa aratanda de^fftnektedır. Çocuklardan, ihUy* t» cadriardar aitnouz Bu konudaki oran ve vergi mukcflH^ ftt fa*i ı raa denen çift yeri büyüklüğü e«a* alınarak lapta ■nardÜL Snurlenle köylülerin dıymda, arazide (alifmay» ıtanrty. Y almdı «r HırutıyanJar ve şehir ahalisinden gezil (ms ali anv* imen baş vc^n alınudı. Bu vergiyi kadia ÇDok «r i*»arlar ddemtrrdi. Gzye mukellehn topluımaJ duruınnn ■ göK kategorikte aynlmıştı. 50, 20,18,8,6 ve 4 dır-
eıki Hmd'de olduğu gibt kasdara aynka^^ ir Ur caifdar dhğeme geçi| yoktur. Bu tur yapı butımıikve edan tophamlarma özgüydü. Başlıca dört kaıt, ruhb«,
tanşgkr tûmfkr ve araatie ve zenaade uğraşan geniş hıikiı TjgpgU. IV ynİkaek «vi memunyetler rahiplere, ordu yomta «arafjlara bırakdaMfİL Tababet, öğretmenlik, küçük memım-veler ciepler oaıbnai ifi idr Bu tophumaJ yapı bUziikie kon-Sev a. mmri ananda geçiş mümkündü Ani veıjp yu-tam ,t angamyı dördüncü mui çekerdi Sav aşü kovhier piyade —bna afcmrdı Eski Ronıifak F'aa «e Baaas pryadeScnnm terane, Saaalo'de canan bir kuvvettir Onb 1 komutan {Atpthbei) ı «çihrdı. Yüksek zumenn i layı mia. eviema buyıikhığu butun ftkudad t I test kanHukuia tespU eddımtli Cclewk*' t ı»w»4ar anAann tophansai htyerw|iı
Oraeğm ancak arafcıkıaı**»t HPybatııihrdk Kcadiler «vrği öder.
İLBER ORTA YU — 27
yapmazdı. İran'ın resmi dini Zerdüştilik idi. Bu ülkenin tarihinde Mazdek ayaklanması ve Mazdek dini gibi hareketler toplumsal eşitliği amaçlamıştır. Ancak köylülükten kaynaklanan bu hareketlerin (sonraki Karmatîler ve belki bizdeki Şeyh Bedreddin olayı gibi) başansızlığa uğraması genel bir olgudur. Nitekim 6. yüzyıldaki bu hareket de, toplumdaki kast sistemini, kontrolcü ve üretici gruplar arasındaki eşitsizliği değiştirememiştir,^
Sasanîlerde Merkez ve Eyalet Yönetimi
Bu konuda az sayıda Pehlevtce metin ile Arap tarihçileri Yakubî ve Mesudî'nin eserleri başlıca kaynaklardır. Bununla beraber İran devlet teşkilâtı eski Ortadoğu devletlerine model olduğundan. Ortaçağlar boyu doğu devletlerinde İran yönetim örgütü ve siyasal edebiyatı çok incelenmiştir. Şehinşah’ın yanında rahipler sınıfı sivil hizmetlerle yargı fonksiyonunu yerine getirirdi. Baş yargıca mobedhan-ı mobedh deniyordu. Hükümdarın yanındaki en büyük yetkili Vazurg framadhar denen baş vezirdir. Esasen vazurg, terim olarak Magnat, Reis demektir. Başvezirlik sonraları İslâm devletlerinde de aynı adla kabul edilmiştir. Başvezir Şehinş£Üı'm tayin ettiği memurları azledemez. Ordu komutanı değildir. Fakat bunun dışında iç ve dış konularda geniş yetkisi vardır. Eranspahbed (ordu komutanı), Aspahbed (süvari komutanı), Eran anbaragbed (Ambarlar nazırı) gibi büyük yetkililerin yanında, en yüksek rütbeli rahip baş yargıçlık da yapan Mobedhan-t mobedhâİT. Rahip»-lerden biri herbed (kutsal ateş muhafızı) bir diğeri debirbed (kitabet şefi) idi. Sivil bürokrasi içinde mâliyenin ayn bir yeri vardı. Çünkü maliye bütün geleneksel devletlerde esaslı bilgi, beceri ve özel eğitim isteyen bir iştir. Ziraat ve vergi toplayıalı-ğı stryoshansalar denen bir memur tarafından yönetilir.* *
Bu konuda Otto Klima, Mazdek Geschtchte Emer Seıtalen Benrgung'im SasBamdt3chen Persiett, Prag 1957, ilginç ve çevirisi gerekli bir kitap hazırlamıştır
*A K.S. I.-ambton. Ijondkrrd and Peasant in Persia, CKford Unıversıty Press, lAMidon 1953 s. 19.samsung telefon fiyatları sundu.